AI แท้จริงแล้วเข้าใจอะไรได้บ้าง – ทฤษฎี PATOM และความหมายที่ซ่อนอยู่เบื้องหลังภาษา
ตลอดชีวิตของผม ผมถูกหล่อหลอมด้วยคำถามเพียงข้อเดียวที่อยู่ใจกลางของสิ่งที่เราเรียกว่าสติปัญญา นั่นคือ มนุษย์เข้าใจภาษาได้อย่างไร ไม่ใช่แค่การทวนคำที่ได้ยินมา ไม่ใช่แค่การจำรูปแบบของประโยค แต่เป็นการเข้าใจความหมายอย่างแท้จริงที่เชื่อมโยงกับโลกความจริง ถ้าคุณถามผู้เชี่ยวชาญสิบคนว่า “ภาษาเข้าใจได้อย่างไร” คุณอาจได้คำตอบสิบสองแบบ เพราะแม้แต่ผู้เชี่ยวชาญบางคนเองก็ยังไม่แน่ใจว่าควรนิยามคำว่า “ความเข้าใจ” อย่างไรดี แต่สำหรับมนุษย์ ความเข้าใจนั้นเรียบง่ายกว่านั้นมาก มันคือช่วงขณะหนึ่งที่คำกับความหมายเชื่อมต่อกันโดยตรง คุณไม่ได้ “ทำนาย” ความหมาย คุณ “สัมผัส” ความหมายนั้นโดยตรง ก่อนที่คำว่า AI หรือปัญญาประดิษฐ์จะกลายเป็นคำโฆษณาทางการตลาด ผมศึกษารูปแบบของความจำ โครงสร้างทางความคิด และสถาปัตยกรรมของสมองมนุษย์ ผมอ่านงานด้านประสาทวิทยา จิตวิทยาพัฒนาการ ภาษาศาสตร์ ตรรกศาสตร์ คณิตศาสตร์ และอีกมากมายที่อยู่ระหว่างสาขาเหล่านั้น เป็นเวลาหลายสิบปีที่ผมทำงานในบริษัทเทคโนโลยีขนาดใหญ่ ดูแลทีมและสร้างระบบขนาดใหญ่ แต่ในใจลึกๆ ผมมีคำถามสำคัญเพียงข้อเดียวเสมอ นั่นคือ แท้จริงแล้ว “การที่เครื่องจักรจะเข้าใจความหมายที่แฝงอยู่ในภาษา” หมายถึงอะไร เมื่อเวลาผ่านไป ผมก็มาถึงข้อสรุปหนึ่งที่ไม่ค่อยเป็นที่นิยมในวงการวิจัย AI นั่นคือ ความสามารถทางภาษาของมนุษย์ไม่ได้ขับเคลื่อนด้วยสถิติ ไม่ได้เกิดจาก Big Data ไม่ได้มาจากการทำนายคำถัดไปโดยอิงจากชุดข้อมูลขนาดมหาศาล เด็กเล็กไม่ได้คำนวณความน่าจะเป็น ไม่ต้องฟังประโยคเป็นล้านๆ ประโยค ไม่ต้องเปิดดูคลังประโยคก่อนพูด…
